Overgangsrecht bodem: een aantal aandachtpunten

Zorgplicht
Deze ‘overname’ betekende nogal wat veranderingen voor gemeenten in de praktijk. Een belangrijk aandachtspunt is hierbij de zorgplicht. Artikel 13 Wbb schreef een algemene zorgplicht voor, voor iedereen die ‘handelingen’ verrichtte op of in de bodem. Deze plicht moest voorkomen dat de nieuwe verontreinigingen en aantastingen van de bodem zouden ontstaan. Deze zorgplicht moest ook voor herstel van de aantastingen zorgen.

Artikel 13 Wbb is niet overgenomen in de Omgevingswet, maar blijft wel gelden voor nieuwe, niet-historische verontreinigingen die zijn ontstaan voor inwerkingtreding van de Omgevingswet (artikel 3.2a Aanvullingswet bodem). Toch komt de zorgplicht terug in de OW, namelijk in artikel 1.6, 1.7 en 1.7A.

Historische verontreinigingen
De term “Historische verontreinigingen” komt uit de Wbb. Dit waren verontreinigingen, die waren veroorzaakt voor 1 januari 1987. Bij ernstige historische verontreinigingen kon het bevoegd gezag besluiten dat deze met spoed gesaneerd moesten worden (de ‘beschikking ernst en spoed’). De Omgevingswet kent geen 'historische verontreinigingen' meer. Bij de Omgevingswet kan het voorkomen dat een ernstige historische verontreiniging wordt aangetroffen. Dit wordt nu beschouwd als 'toevalsvondst'. Artikel 19.9a OW reguleert deze ‘toevalsvondst.’[1]

Overgangsrecht
Een ander aandachtspunt is het overgangsrecht. Het overgangsrecht is van groot belang omdat bodemsaneringen een lange periode in beslag kunnen nemen en daardoor meerdere wettelijke regimes kunnen beslaan. Hoofdstuk 3 van de Aanvullingswet bodem bevat het overgangsrecht. Dit betreft de overgang van bepalingen in de Wet bodembescherming en het Besluit uniforme saneringen (BUS). Als het oude recht niet meer van toepassing is, verschuift bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet het bevoegd gezag van de provincies en de 29 grote gemeenten naar alle gemeenten. Er is dan sprake van een ‘warme overdracht’, waarbij provincies en gemeenten met elkaar afspraken (moeten) maken.
Artikel 3.1 van de Aanvullingswet bodem bepaalt dat het huidige regime van toepassing blijft op ernstige gevallen van verontreiniging en saneringen als al besloten is dat spoedige sanering noodzakelijk is of een saneringsplan is ingediend. Ook blijft het huidige recht van toepassing als een aanwijzing, verklaring, maatregel, beperking of bevel in de zin van de Wet bodembescherming is gegeven of als een plan voor gebiedsgerichte aanpak is opgesteld.

Volgens deskundigen is op dit moment bewust gekozen om geen vaste einddatum te bepalen voor het overgangsrecht. “De belangrijkste reden is nog onvoldoende informatie aanwezig om te voorspellen wat een passend en uitvoerbaar moment is om volledig over te gaan naar de Omgevingswet.”