Gesprek met VNG over voortgang gebruik Routekaart Maatschappelijk Vastgoed

De routekaart is nu bijna een jaar in de lucht. Wat zijn de reacties?

‘Deze zijn over het algemeen positief. Naast de sectorale aanpak bevat de routekaart een stappenplan en daarmee handvatten voor de eigen aanpak van gemeenten. Daarmee ontstaat een handelingsperspectief voor gemeenten.’

Vallen de resultaten jullie tot nu toe mee of tegen?

‘Het is nog te vroeg om hier iets over te zeggen. Vanuit de VNG hebben we regelmatig contact met gemeenten die aan de slag zijn met hun aanpak en met concrete projecten voor verduurzamen van maatschappelijk vastgoed. Hoewel we een nulmeting hebben laten doen over hoe gemeenten ervoor staan met deze opgave, hebben we op dit moment geen precies beeld van het aantal gemeenten dat een portefeuille routekaart heeft opgesteld. In 2022 moeten we als penvoerder van de sectorale routekaart rapporteren over de voortgang. Dan valt er meer te zeggen over concrete aantallen en resultaten.’

Wat heeft het concreet al opgeleverd?

‘Veel gemeenten zijn bezig met het maken van plannen en uitvoeren van projecten voor het verduurzamen van gebouwen. Uit de nulmeting is gebleken dat nog lang niet alle gemeenten werken aan een visie op en aanpak van de gehele portefeuille. Waar dat wel gebeurt, wordt meestal naast de doelen uit het Klimaatakkoord wat betreft CO2-reductie ook gekeken naar andere maatschappelijke doelen die de gemeente wil bereiken. Het is belangrijk dat de vastgoedafdeling verbinding maakt met beleidsafdelingen zoals sport, welzijn en cultuur. Zo gaat het bijvoorbeeld over accommodatiebeleid dat gericht is op een betere bezettingsgraad van de vierkante meters. Door slim om te gaan met het combineren van deze doelen ontstaat in de praktijk gemakkelijker een positieve businesscase. En het is ook vooral een kwestie van plannen voor de lange termijn, waarbij het perspectief van terugverdientijden verschuift naar het creëren van maatschappelijk meerwaarde.

Hoewel er vanuit het Rijk nog beperkt extra middelen voor gemeenten beschikbaar komen, is er nog geen uitzicht op de ruim 9 miljard euro die extra benodigd is in de komende dertig jaar. Uitzicht daarop is nodig om over de gehele linie van wal te komen. Gelukkig weten gemeenten ook met de bestaande middelen fantastische projecten te realiseren: stadskantoren, scholen, multifunctionele accommodaties, etc. De websites van de RVO en Bouwstenen voor Sociaal bevatten hiervan veel voorbeelden.’

Hoe zit het met de strategie voor het verduurzamen van het eigen maatschappelijk vastgoed?

‘Daarover heb ik hiervoor al een en ander gezegd. Belangrijk is dat de verantwoordelijke bestuurders urgentie ervaren en/of creëren om hiermee aan de slag te gaan. Waar portefeuillehouders hiervoor hun nek uitsteken lukt het in de realisatie van plannen en projecten ook vaak om de voorbeeldrol van het maatschappelijk vastgoed in het Klimaatakkoord ook in te vullen. De routekaart is de strategie. Het helpt gemeenten om projectmatig het maatschappelijk vastgoed te verduurzamen, als voorbeeldfunctie, kennisoverdracht en de voortgang’.

Is er ondertussen op alle niveaus al genoeg bewustwording met betrekking tot de betekenis van het klimaatakkoord?

‘Dit wisselt heel sterk. Er is een steeds grotere groep die goed op stoom komt. En positief is dat kleinere gemeenten hierbij worden ondersteund door het Ontzorgingsprogramma dat door de provincies wordt ingevuld.’

Wat is de winst voor het milieu, is hier een berekening op los gelaten?

‘We hebben een onderzoek naar het energiegebruik van gemeenten voor het maatschappelijk vastgoed in de periode van 2018 tot 2020, dus nog voor de afspraken in het Klimaatakkoord. Daar zitten de gemeente nog niet op het niveau dat de komende jaren wordt verwacht.  Ook dat is een kwestie voor de voortgangsrapportage in 2022.’

Hoe denken jullie op lange termijn de doelstellingen CO2 reductie en aardgasvrij te realiseren?

‘We moeten vooral doorgaan op de route die we zijn ingeslagen. Daarbij zal ongetwijfeld nog veel nieuws op de gemeenten afkomen. Neem bijvoorbeeld het Fit For 55-pakket van Eurocommissaris Timmermans, waarin een jaarlijkse renovatieverplichting van 3% van bruto vloeroppervlak van ‘public buildings’ is opgenomen. Over dit pakket wordt nu op Europees niveau onderhandeld. Hoewel nog veel onzeker is, zal dit soort ontwikkelingen invloed hebben op de aanpak van gemeenten.’