Drie waterschappen komen met verbod tot gebruik grondwater

Februari was nog kletsnat, met twee keer zo veel regen als normaal. In die periode hebben de waterschappen, boeren en natuurterreinbeheerders veel water vastgehouden. De maand maart was juist extreem droog en zonnig. Door de vele zonuren, hoge temperaturen, nauwelijks regen en een verdrogende oostenwind zakten de grondwaterpeilen snel. Dit gebeurde vooral op de hogere zandgronden in het zuiden, deze gebieden hebben het eerst last van droogte. In vier Brabantse regio’s is de grondwaterstand onder de grenswaarde gezakt en met een verbod willen de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en De Dommel de grondwatervoorraad beschermen.

Dit verbod richt zich puur op het gebruiken van grondwater om graslanden, sportvelden en golfterreinen te beregenen, geven de drie waterschappen aan. Akkerbouwgewassen, zoals mais en groenten, vallen niet onder het verbod. Als het nodig is, mogen deze gewassen wel worden beregend. Daarnaast mag beregenen uit oppervlaktewater, zoals beken en sloten, zolang er geen onttrekkingsverbod geldt. Dit is per gebied verschillend. De waterschappen geven aan in het veld te controleren.

Zorgen

Er bestaan al langer grote zorgen over Brabants grondwater, melden de waterschappen. Ze vinden dit zorgelijk, mede omdat het grondwater nodig is voor drinkwater, natuur, landbouw en industrie. Sinds de droogteperiode houden ze daarom het hele jaar door water vast, niet alleen in de zomer maar ook in de winter. Eind 2021 hebben de Brabantse waterschappen met onder meer de provincie Brabant in het zogeheten ‘Grondwaterconvenant 2021-2027’ afgesproken intensiever samen te werken om de grondwatervoorraad in Brabant te verbeteren. Volgens de waterschappen zijn er grote verschillen wat betreft de grondwaterstanden in Brabant. In de beekdalen, die lager liggen en vlakken zijn, blijft het grondwater langer op peil.

Vooralsnog hebben enkel de drie Brabantse waterschappen gekozen voor een verbod op het gebruik van grondwater. Een van de andere waterschappen, het Hoogheemraadschap van Delfland, meldt dat het instellen van zo’n beregeningsverbod in haar regio niet nodig is geweest. Het instellen van een landelijk sproeiverbod vindt het Hoogheemraadschap niet nodig, omdat er landelijk grote verschillen zijn op het gebied van droogte en de behandeling ervan. Zo heeft het laaggelegen en nattere westen van het land minder snel problemen met droogte, dan andere hoger gelegen delen van Nederland. Waterschappen in het westen hebben echter weer andere problemen, namelijk het tegengaan van het verzilten van het oppervlaktewater bij droogte.

Waterwet

Jaarlijks besluiten de Brabantse waterschappen op 1 april of grasland vanaf dat moment – tot 1 juni – beregend mag worden met grondwater. Ze kijken hiervoor naar de actuele grondwaterstanden. In de Waterwet is vastgelegd dat waterschappen mogen beslissen over grondwateronttrekkingen en infiltraties van regionale wateren. De beslissing over grondwateronttrekkingen en infiltraties voor industriële toepassingen, openbare drinkwatervoorzieningen en bodemenergiesystemen ligt bij de provincie.

Deze bevoegdheid van het waterschap is echter lang niet bij iedereen bekend. Zo gaven Willem Schreiner en Jantien Froling van waterschap Hollandse Delta aan ervan overtuigd te zijn dat de vergunning tot onttrekking van grondwater een bevoegdheid van de provincie en niet van een waterschap betreft. Een waterschap gaat over de onttrekking van oppervlaktewater, zo geven zij daarnaar gevraagd aan. Blijkbaar is dit niet altijd het geval en kan bovenstaande informatie tot (nieuwe) discussies leiden. Want welke partij gaat nu over het grondwater? Is er éénduidige ministeriële regeling nodig?

Bronnen: aaenmaas.nl, brabantsedelta.nl, dommel.nl, infomil.nl