Meer publieke kansen voor het energielandschap Rijnenburg onder de Omgevingswet

In de oksel van de A12 en de A2 bij Utrecht wordt het energielandschap Rijnenburg en Reijerscop gerealiseerd. Een veelbesproken en bediscussieerd ontwikkelingsgebied. De plannen om hier 25.000 woningen te realiseren zijn in de ijskast gezet want dit is het enige gebied in Utrecht waar grootschalig duurzame energie kan worden opgewekt. De komende 15 jaar wordt er -naar vorige week is bekend geworden- dus niet gebouwd. Al langer speelt dat er 8 grote windmolens en 230 hectare aan zonnevelden moet komen. Procesmatig is dat verankerd in een uitnodigingskader. De eerste initiatieven zijn nu conform de planning van 1 november ingediend.

De Omgevingswet kan helpen bij het realiseren van een energielandschap en zo bijdragen aan de energietransitie. De gemeente heeft onderwerpen van het uitnodigingskader apart benoemd. Interessant is de vergelijking tussen een reguliere procedure en wat zou kunnen onder de Omgevingswet. De Omgevingswet gaat uit van de gehele fysieke leefomgeving. In dit artikel bespreken we een aantal voorbeelden die belangrijk zijn bij duurzame gebiedsontwikkeling.

Kerninstrumenten

De Omgevingswet introduceert nieuwe instrumenten als een omgevingsplan en programma. Een omgevingsplan regelt alles voor de fysieke leefomgeving binnen de gemeentegrens en vervangt het bestemmingsplan. Een programma kan dingen regelen die gemeentegrens overschrijdend zijn en is een geheel nieuw instrument. Het borgt juridische zaken als bijvoorbeeld die van de RES.

Als je kijkt naar Rijnenburg dan zie je dat er op een relatief klein gebied wordt ingezoomd, die wel de gemeentegrens overschrijd. Een omgevingsplan is dan niet afdoende en er moet hiervoor een programma worden ingericht. Daar zou bijvoorbeeld in kunnen staan hoeveel energie vanuit het energielandschap wordt afgeleverd in Houten en hoeveel in Utrecht. Met het programma is het mogelijk om te sturen op de vraag en aanbod in de regio. Een programma bindt burgers en bedrijven niet. In het omgevingsplan - dat wel bindend is - is echter een verbinding te maken en dan wordt het alsnog bindend. Voor Rijnenburg zou dit dus kunnen betekenen dat helder wordt waar wat aan wordt bijgedragen. 

Klachten

Als we kijken naar de eis om een protocol in te richten voor klachtenafhandeling en beheersmaatregelen waarbij bewoners van de polders invloed hebben om hinderlijke situaties te voorkomen, dan zie je dat dit alleen mogelijk is door een protocol dwingend op te nemen in het omgevingsplan (vrijwillig kan veel meer). Daarbij is het zo veel mogelijk voorkomen van hinderlijke situaties (een wens) goed mogelijk middels regels die zien op de bestuurlijke afwegingsruimte die in het omgevingsplan kan zitten. Deze zaken kun je nu niet goed regelen in het bestemmingsplan omdat dat alleen gericht is op ruimtelijke ordening.

Participatie

Waar zeker nieuwe kansen ontstaan is op het gebied van participatie. In Rijnenburg wil men sociale grondvergoedingen voor windturbines die worden verdeeld onder grondeigenaren van de windturbinelocaties , andere grondeigenaren en de bewoners van het gebied. Op dit moment is dat niet afdwingbaar. Dit is alleen privaatrechtelijk te regelen als een eenzijdige toezegging. Het is niet gericht op ruimtelijke ordening.

Onder de Omgevingswet is veel meer publiekrechtelijk mogelijk. Voorwaarde voor de participatie is wel dat de kwaliteit van de leefomgeving met het geld verbeterd. Het eigendom van de windmolens zou dan bij een coöperatie kunnen liggen, waarin bijvoorbeeld ook een energiemaatschappij kan deelnemen. Met enige nadere regelgeving in het omgevingsplan kan dan geregeld worden dat een vergunning alleen verleend wordt als een coöperatie windmolens laat bouwen en dat de afnemers van de energie voor een belangrijk deel uit de regio moeten komen, die het dan voor hun woningen en bedrijven gebruiken. Zo wordt de kwaliteit van de leefomgeving verbeterd. R zijn overigens hierop vele variaties mogelijk.

We zien steeds meer concrete voorbeelden van de nieuwe mogelijkheden die ontstaan met de invoering van de Omgevingswet. Wil jij ook weten hoe je de energietransitie kunt versnellen met het gebruik van de Omgevingswet? Volg dan onze speciale digiclass op 21 januari waar 4 enthousiaste sprekers je inspireren met nieuwe kansen en ideeën.