Interview Gijs van den Boomen: Omgevingsdienst en Waterschap, kom in beweging!

Het is goed dat deze Kamerbrief is verzonden. Hij geeft sturing en handvatten aan de plannen die we maken voor Nederland. De brief heeft impact op de keuzes die gemaakt moeten worden. Iedereen in ons vakgebied heeft kennisgenomen van de inhoud van deze brief en is onderwerp van het gesprek.

En daarvoor? Voordat de brief kwam?

Ook voor deze brief waren onze plannen al water en bodem sturend. KuiperCompagnons is al een paar jaar bezig om de politiek uit te dagen om een toekomstvisie voor de lange termijn te ontwikkelen die onder andere rekening houdt met de stijgende zeespiegel. Cartoonesk beschreven: “Je komt op een plek met een bouwwethouder die luistert naar Hugo de Jonge ‘We gaan bouwen’. We gaan bouwen op locatie x en bellen KuiperCompagnons voor het ontwerpen van een plan. Wij adviseren dan goed te letten op water en bodem, en de plannen te baseren op de ondergrond en het landschap.” Deze brief is dan een steun in de rug om juist de goede plannen te maken en het gesprek aan te kunnen gaan met de waterschappen. Dat was altijd al onze benadering, dus we zien deze brief als een steun in de rug.

Draait de wereld nu ook om? Komen waterschappen ook naar jullie toe om strategieën te bedenken?

Nee, nog niet, maar de waterschappen zijn nu ook volop bezig met de verkiezingen. Ook daar is de discussie over klimaatadaptief inrichten een prominent onderwerp. Ik verwacht dat als deze verkiezingen achter de rug zijn, de waterschappen wel zullen komen. We hebben veel contact met bestuurders van diverse waterschappen. Daar wordt wel gezegd dat ze zien dat ze een been bij moeten trekken, en hun rol anders moeten invullen. Als water belangrijker wordt, is dat ook nodig.

Zorgt dit tot andere plannen?

We zien bij bepaalde provincies nu wel blauwe omgevingsvisies komen. Het waterschap maakt zelf een omgevingsvisie, die water centraal stelt en dus ook bodem sturend is. Hiermee reiken zij een instrument aan voor de provinciale omgevingsvisies. Of de provincies dit oppakken, is nog de vraag. De blauwe omgevingsvisie zijn in ieder geval de voorlopers van water en bodem sturend beleid.

Heb jij een tip?

Wees activistisch. De waterschappen zijn niet op de wereld om alleen te faciliteren. Jij en ik betalen belastingen die zij mogen uitgeven en daar verwacht ik ook iets van. Nu water steeds belangrijker wordt, niet alleen water en bodem sturend maar ook klimaatadaptief dan moeten zij hun rol gaan pakken. Ze mogen, wat mij betreft, meer van zich laten horen. Wie denk je dat de schuld krijgt als er een waterbom op Zuid-Holland valt en de polders onder water komen te staan? De waterschappen samen met Rijkswaterstaat.

Welke rol speelt in jouw beleving de omgevingsdienst?

De controlerende rol die de omgevingsdiensten hebben, moet helpen om onderhoud, toezicht en handhaving van ruimtelijke kwaliteit met betrekking tot het milieu, uit te voeren. Maar dat lijkt nog niet altijd het geval.

In hoeverre krijgen jullie vragen om verontreiniging op te lossen?

We zijn met partijen bezig geweest om saneringsplannen te maken met daar tegelijkertijd aan gekoppeld een stedenbouwkundig invullingsplan.

Wat zie je als mogelijke ‘Sta in de weg’?

Een “sta in de weg” is de gebiedsexploitatie die wordt opgezet met een traditionele knip tussen de bouw en de onderhoudsexploitatie. Elke gebiedsontwikkeling heeft een GREX die ophoudt als de bewoners de sleutel krijgen. Daarna valt het onderhoud onder de gemeente. Klimaatadaptief bouwen vraagt om een grotere investering. Vervolgens is het zo dat als je water en bodem sturend niet goed genoeg toepast, je voor onderhoud terug op de koffie moet komen. Overal waar veen in de grond zit, weet je dat je als gemeente over 10 jaar terug kan komen om alles op te hogen en opnieuw aan te leggen. Dat is gewoon hartstikke duur. We moeten naar oplossingen kijken met minder onderhoud en een langere levensduur.

Alle dingen die wij als ontwerpers, binnen bijvoorbeeld een community zoals ‘De wijk van de toekomst’, beloven, zijn alleen mogelijk als we ook daadwerkelijk anders gaan beredeneren. Er is kennis, maar die kennis is nog niet altijd aan zet.