Bodem
Duurzame gebiedsontwikkeling

Wat kan kringlooplandbouw betekenen voor de ruimtelijke inrichting?

dinsdag 18 januari 2022

Onlangs verscheen op gebiedsontwikkeling.nu, het artikel hoe ruimtelijke ordening circulaire landbouw mogelijk kan maken.  Een interessant stuk over wat kringlooplandbouw en duurzame voedselproductie kan betekenen voor de ruimtelijke inrichting in Nederland. We moeten gaan nadenken over een ander gebruik van onze vruchtbare grond en meer werken met de natuur; aldus het stuk. En we moeten af van de monoculturen. Eerlijke voedselproductie, gezonde bodem en schoon water is waar we naar moeten streven. Bodem en landschap zijn daarvan de dragende structuren als we inzetten op kringlooplandbouw, aldus hoogleraren Imke de Boer en Joks Janssen. Ze maken een interessante analyse , over hoe we met een andere ruimtelijke inrichting kunnen bijdragen aan een circulaire landbouw, met oog voor duurzame voedselproductie, landschappelijke kenmerken en meer biodiversiteit. Het artikel laat bovendien zien dat de vaak benoemde tegenstelling tussen het dynamisch stedelijk gebied en landelijk gebied gekunsteld en achterhaald is. Juist door meer regionale en lokale voedselproductie kunnen stad en landelijk gebied meer met elkaar vervlochten raken.

Scobe sprak met Nynke de Jong, werkzaam voor de provincie Groningen als beleidsmedewerker op het cluster landbouw over de landbouwvraagstukken in Groningen en over onze kersverse minister van landbouw, Henk Staghouwer, voormalig gedeputeerde van de provincie Groningen en oud-collega van Nynke.

 

Is er in de provincie Groningen veel aandacht voor landbouw?

“ Absoluut en er komt ook steeds meer aandacht voor landbouw. We praten ook heel veel met de boeren in Groningen, niet om ze te verplichten om bijvoorbeeld over te gaan naar kringloop landbouw maar wel om ze van de juiste informatie te voorzien zodat ze zelf een voor hun juiste keuze kunnen maken. Wij willen ze geen dingen voorschrijven of natuur inclusief verplichten, dat gaat ook niet werken. Wij willen ze laten zien dat er een goed verdienmodel inzit om bijvoorbeeld biologisch te gaan boeren. En heel belangrijk wij willen met ze praten en kijken wat er nodig is. Uiteindelijk schakelt een klein percentage van de boeren om, maar iedere boer is er 1”

Praten jullie met ze over circulair gebruik van de grond?

“ Een stuk grond moet voldoende opbrengen, dat is logisch, de boer moet ook eten. Kijk veel van het akkerland wordt gebruikt voor veevoer, meer zou er verbouwd moeten worden voor voedsel van de mens. Maar dat moet vanuit de boer zelf komen. Boeren kunnen momenteel veel geld voor een hectare grond krijgen om er zonnepanelen op te schieten. Als ze er aardappels op poten brengt dat minder op. Maar de zonneparken komen dan, op voor de landbouw, zeer geschikte grond. Dit moet eigenlijk anders. In Groningen zijn er ook heel veel enorme schuren. We zouden daar ook makkelijk veel zonnepanelen op kwijt kunnen. Dit wordt nu nog te weinig gedaan. Komt ook omdat veel daken daar nog niet geschikt voor zijn, bijvoorbeeld omdat ze nog vol asbest zitten. Om dit te laten verwijderen kost weer veel geld en zo kom je weer uit bij het financiële plaatje: er moet voor de boer brood op de plank komen’’.

Onze huidige kersverse minister van landbouw, dhr Staghouwer, wat heeft hij o.a. gedaan voor de provincie Groningen?

“ Hij is absoluut een aanjager geweest voor verschillende pilot projecten waar de provincie Groningen mee bezig is zoals, stimuleringsplatvorm voor biologische landbouw Groningen en Regio Deal Natuurinclusieve landbouw, die als doel heeft om een landbouwvorm te creëren welke zowel voedsel produceert als ook de omgeving versterkt. Belangrijk is wel dat wij vooral informatie en ondersteuning bieden maar dit doen we niet financieel. Daar hebben we gewoon momenteel de middelen niet voor”.

En kringlooplandbouw zijn er al veel boeren die zo boeren?

“ Ik zou het je niet durven zeggen, ik hoor weinig geluiden specifiek over kringlooplandbouw in onze provincie. Wij willen wel graag meer samenwerking tussen akkerbouw en veehouderij om de circulariteit te bevorderen In de programma's voor Natuurinclusieve- en biologische landbouw speelt het sluiten van de kringloop wel een belangrijke rol natuurlijk.

Vraag van Scobe aan minister Staghouwer

Een van de meest lastige problemen blijft de afzet van circulaire producten in de supermarkt. Dat betekent dat de keten tussen boer en consument optimaal ingericht moet worden. Er is juist voor dit soort vraagstukken een startsubsidie in het leven geroepen. Die heet “Subsidie Circulaire ketenprojecten”[1].  Als voorwaarde voor de Subsidie Circulaire ketenprojecten geldt echter voor landbouw dat alleen een experiment ondersteund kan worden. Er staat in de regeling

Voor primaire landbouwbedrijven geldt een uitzondering (op de voorwaarden van de subsidie red). U kunt wel subsidie aanvragen voor experimentele ontwikkeling, maar niet voor proces- en organisatie-innovatie.

Het zou goed zijn als de minister er als één van de eerste stappen voor kan zorgen dat hele keten in aanmerking kwam voor subsidie, want juist in het proces- en de organisatie (en marketing) zal de slag gemaakt moeten worden.


[1] Dit zaaigeld, voor grote investeringen (tot € 400.000) Investeringsfonds Duurzame Landbouw – Nationaal Goenfonds