De fiscale actualiteit van grondexploitatie-onderzoek

Vrij recent (augustus 2018) zijn de resultaten bekend geworden van onderzoek door de heer W. Korthals Altes van de Technische Universiteit Delft naar de gemeentelijke bouwgrondexploitaties in 2017. Uit dit onderzoek kan, naar ik begrijp, worden afgeleid dat de winst die een gemeenten behaalt c.q. heeft behaald wordt veroorzaakt doordat minder wordt geïnvesteerd in nieuwe grondexploitaties en dus minder kosten worden gemaakt maar ook doordat plannen die tijdens de crisis in de ijskast werden gestopt alsnog zijn uitgevoerd (en de gemeente daar dus alsnog geld voor ontvangt).

Fiscaal zijn uit deze onderzoeksbevindingen ook nog wel enkele lijnen te trekken:

• Een eerste vraag die opkomt is in hoeverre de gesignaleerde gunstige ontwikkeling zich (uiteindelijk) vertaalt in een hogere fiscaal resultaat dat in de heffing van vennootschapsbelasting kan/zal worden betrokken.
• Een vraag die hiermee samenhangt is of deze over 2017 gesignaleerde ontwikkeling nog van invloed kan zijn in de discussie over het begin van de belastingplicht van gemeenten voor de vennootschapsbelasting per 1 januari 2016 en de in dat kader op te stellen fiscale openingsbalans.
• Hogere opbrengsten leiden tot een hogere (blijkbaar niet verwachte) BTW-betaling aan de schatkist.
• Lagere kosten in de grondexploitatie betekent algemeen gesteld ook dat er minder BTW-voorbelasting is teruggevorderd dan wel voor een lager bedrag BTW is geclaimd bij het BTW-compensatiefonds in vergelijking met de oorspronkelijke begroting.

De onderzoeksbevindingen maken dus (opnieuw) duidelijk dat de fiscale aspecten van de grondexploitatie volop worden bepaald c.q. beïnvloed door de actualiteit. Voor degenen die zich in hun dagelijkse werk bezig houden met dit onderwerp is er dan ook alle reden om zich bij voortduur op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op zowel het ene terrein als het andere. Scobe Academy biedt beide mogelijkheden!

Anders dan vóór de invoering van het BTW-compensatiefonds (2003), is de (fiscale) winstgevendheid van de grondexploitatie voor een gemeente niet (meer) relevant voor de mogelijkheid om de BTW op de kosten van de openbare voorzieningen (wegen, groenvoorzieningen, speeltoestellen e.d.) te kunnen terugvorderen. Sterker nog, in 1980 al was de staatssecretaris van Financiën al (terecht) van opvatting dat de Hoge Raad geen betekenis zal toekennen aan de wijze waarop die kosten door de gemeente worden bestreden. Anders gezegd, het is fiscaal dus niet noodzakelijk dat het kostenverhaal plaatsvindt via de grondprijs en daarmee dus ook geen fiscaal issue als dat niet het geval blijkt. Dit past ook in de regelgeving van de Wet ruimtelijke ordening over het kostenverhaal. Opnieuw dus een onderwerp dat de fiscale actualiteit raakt nu bekend is dat het Ministerie van Financiën blijkbaar tot andere inzichten is gekomen getuige de brief die hierover eind 2016 is verstuurd aan de Vereniging Nederlandse Gemeenten.

Kortom, het onderwerp ‘grondexploitatie’ is fiscaal nog steeds super actueel en verdient daarom alle aandacht! Dit doet Henk de Kat op 13 september tijdens de masterclass Fiscaliteiten bij gebiedsontwikkeling bij Scobe Academy.