Bodem

Impact microplastics op bodem, gewassen en gezondheid vaak onbekend

dinsdag 8 juli 2025

De Australische onderzoeker Joseph Boctor (Murdoch University) legde de resultaten van een reeks onderzoeken naast elkaar over de gevolgen van de aanwezigheid van microplastics en nanoplastics (minder dan 5 mm groot) in de landbouwgrond[1]. Daarbij is komen vast te staan dat microplastics zowel de fysische, chemische als biologische eigenschappen van landbouwgronden beïnvloeden. De resultaten schetsten een verontrustend beeld.

Bronnen plasticvervuiling van bodem

Op basis van zijn onderzoek noemt Boctor een aantal bronnen:

  • Het gebruik van mest afkomstig van de veehouderij. Landbouwdieren krijgen via hun voeding plasticdeeltjes binnen, die vervolgens in hun mest belanden.
  • Mulchen, een landbouwtechniek waarbij de bodem afgedekt wordt. Naast stro of mest wordt ook afgedekt met plastic. Het afdekken met plastic heeft een aantal voordelen: zoals het vasthouden van water maar het brengt ook rechtstreeks plastic in de bodem.
  • Het gebruik van rioolslib of andere vormen biologisch slib.
  • De slijtage van autobanden, waarvan de resten terechtkomen op landbouwgronden bijvoorbeeld via de lucht of sloten langs wegen. In Arnhem loopt momenteel een onderzoek hiernaar.

Impact op gezondheid bodem

Volgens Boctor is onduidelijk hoe groot de impact van de plastics is op de gezondheid van de bodem. Wel bekend is dat:

  • Gezondheidsproblemen met de bodem leiden tot verlies in de gewasopbrengst. Waarom? Plasticdeeltjes blokkeren namelijk de poriën in de wortels en bladeren van planten. Door de blokkering nemen ze minder makkelijk water en voedingsstoffen op. Verder toont Boctor aan dat ook het vermogen om aan fotosynthese te doen achteruit gaat onder invloed van microplastics. Het gevolg is dat totale biomassa, en dus de oogstopbrengst, daalt.
  • De koolstof uit koolwaterstoffen in plastics verandert de verhouding tussen koolstof en stikstof in de bodem. Net die verhouding is cruciaal voor de gezondheid en de productiviteit van landbouwbodems.

Impact op volksgezondheid

  • Groeiperiode

Planten nemen deeltjes op uit de bodem, die uiteindelijk in onze voeding belanden. De mate van deeltjesopname hangt volgens Boctor af van de groeiperiode van de gewassen. Boctor legt uit: 'Microplastics bewegen zich van de wortels naar de bladeren en de vruchten van gewassen. Een snelgroeiend gewas als sla bevat daarom minder deeltjes dan bijvoorbeeld tomaten, die er langer over doen om oogstrijp te worden.'

  • Additieven

Een sluimerend en ernstiger probleem, aldus Boctor, is dat van de ‘additieven’, die toegevoegd zijn om een bepaalde kleur te krijgen. De plasticindustrie gebruikt er zo’n 16.000. Over 10.000 additieven zijn geen data van de impact bekend van de gezondheids- of milieueffecten. “Hun potentiële impact op de bodem en planten is gewoon niet onderzocht, laat staan gereguleerd. De industrie gaat veel sneller dan de wetenschap, en overheden hinken al helemaal achterop,” aldus Bolder.

Wel wijst zijn onderzoek er op dat additieven als ftalaten (weekmakers in kunststoffen zoals PVC) en PBDE’s (neurotoxische vlamvertragers) in verband zijn gebracht met een verhoogd risico op een beroerte, een hartaanval en een vroegtijdig overlijden.[2] 

Literatuur

naar nieuwsoverzicht