Longread| Een kijkje in de keuken van de cijfers van bodemverontreiniging met onaanvaardbaar risico

Resultaten

Deze rapportage is gericht op de voortgang van de aanpak van spoedlocaties, nazorg, gebiedsgericht grondwaterbeheer en waterbodems over het jaar 2024. Vanuit 12 provincies en 29 steden is informatie aangeleverd.

Hoofdlijnen rapportage

1. Spoedlocaties

Landelijk zijn in 2024 in totaal 1734 spoedlocaties gerapporteerd. In totaal is inmiddels 58% van de spoedlocaties (1008 van de 1734) afgehandeld (al dan niet met nazorg).

Bij de overige locaties is de sanering in uitvoering (590 locaties, 34%) of moet de sanering nog starten (136 locaties, 8%).  Nadere analyse van de 136 spoedlocaties waarbij de sanering nog niet is gestart laat zien dat op veel locaties (95) de sanering volgens prognose voor 2026 zal aanvangen.

2. Aantal onder prognose

Het aantal afgehandelde locaties in 2024 (1008) is lager dan bij de prognose die in 2023 is gedaan (1115). Dit komt omdat:

• Het in een aanzienlijk deel van de locaties gaat om het feit dat de afronding van de sanering pas in een volgend jaar wordt opgevolgd met het formeel als afgehandeld bestempelen van de locatie.
• Een te positieve inschatting van de snelheid van afhandelen.

De doelen van de bestuurlijke afspraken (huidige prognose 78% van de locaties afgerond in 2027, doelstelling 80%) komen volgens de rapportage daarmee nog niet in de knel. “Het is wel zaak om saneringen die zijn afgerond ook administratief af te handelen, ook met het oog op het beperken van het aantal locaties waarop het overgangsrecht Wbb van toepassing is.”[2]

Financiële middelen 2024
Via de SPUK-regeling bodem 2021, 2022, 2023 en 2024-2030 worden middelen voor de aanpak van spoedlocaties, waterbodems, nazorg en gebiedsgericht grondwaterbeheer beschikbaar gesteld.

In 2024 zijn in het kader van de SPUK 2024-2030 in totaal 142,0 miljoen euro aan Rijksmiddelen toegekend vanuit het budget voor 2024 en 2025. Voor de aanpak van de spoedlocaties, GGB, nazorg en waterbodems zijn via de categorie spoed (€ 46,7 mln.), incidentele SPUK (€ 3,5 mln.) en oude afspraken (€ 18,2 mln.) in totaal 68,4 miljoen euro aan Rijksmiddelen toegekend aan de bevoegde overheden.

Toegekende middelen aan bevoegde overheden in miljoenen euro in 2021, 2022, 2023, 2024

Door meer middelen toe te kennen dan het bedrag van 17,7 miljoen euro dat jaarlijks beschikbaar is voor de aanpak van de spoedopgave, worden de bevoegde gezagen in staat gesteld de spoedopgave versneld aan te pakken en aanbestedingen daarvoor in gang te zetten.

Bredere monitoring in de toekomst
De SPUK financiert ook de bevoegde overheden bij onderzoek en aanpak van bodemverontreiniging met o.a. PFAS, diffuus lood, asbest en verontreiniging die veroorzaakt is door de lozing van aan drugsproductie te relateren stoffen. Het is volgens de rapporteurs te verwachten dat in de toekomst vaker dergelijke nieuwe verontreinigingen voor rekening van de bevoegde overheden zullen worden gesaneerd. SPUK-middelen kunnen volgens de rapportage binnen een bepaalde periode worden besteed en verantwoording daarover wordt door de bevoegde overheden afgelegd aan het ministerie van I&W.

Aanbevolen wordt om deze monitor vanaf 2025 aan te vullen met de inzichten die komen uit de verantwoording van de inzet van SPUK-middelen die in 2021 zijn toegekend[3]

Aanbevelingen

Andere aanbevelingen voor 2025 zijn:

• Aanvullend de inventarisatie en aanpak van PFAS-aandachtlocaties te monitoren. Hoe die aanbeveling wordt ingevuld, wordt in het tweede kwartaal van 2025 nader uitgewerkt in samenwerking tussen het ministerie van I&W en de koepels van overheden.
• Het verwachte toekomstige beroep op de SPUK 2024-2030 uit te vragen.
• Te verkennen in hoeverre deze monitor is te verbinden aan de monitor in het kader van de implementatie van de EU-bodemmonitoringsrichtlijn.

Literatuur

[1] https://iplo.nl/publish/pages/111465/voortgang-aanpak-bodemverontreiniging-met-onaanvaardbare-risico-s-2024_definitief-3-0.pdf

[2] Blz. 5 Voortgang aanpak bodemverontreiniging met onaanvaardbare risico's 2024

[3] Blz. 14, Voortgang aanpak bodemverontreiniging met onaanvaardbare risico's 2024