Bodem

Water en bodem sturend: waar staan de provincies?

dinsdag 13 augustus 2024

Provincies zijn bezig met de uitwerkingen van de Kamerbrief ‘Water en bodem sturend in de ruimtelijke ordening. Hoe ver zijn zij? Een inventarisatieronde bij Friesland, Gelderland en Zuid-Holland. Wat kunnen we ervan leren?

1.Friesland

De provincie Friesland en het Wetterskip Fryslân hebben als de Friese invulling van deze Kamerbrief de visie Fryslân Klimaatbestendig 2050+ in juli 2023 opgesteld.[1]

Proces

Deze visie is al in 2022 tot stand gekomen middels:

Een actief participatieproces met de Friese Mienskip en vertegenwoordigers van belangenorganisaties, en co-creatie met de ambtelijke en bestuurlijke vertegenwoordiging van Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân en de inliggende gemeenten.
De specialisten van Wetterskip Fryslân en provincie Fryslân hebben samengewerkt aan de inhoudelijke onderbouwing van de visie.

Inhoud

Het watersysteem van de toekomst moet een systeem zijn dat gebaseerd is op de natuurlijke principes van water en bodem. Friesland heeft acht principes opgesteld:

Een veerkrachtig water- en bodemsysteem
Meer gebiedseigen zoetwater beschikbaar; minder afhankelijk van IJsselmeerwater
Niet afwentelen op toekomstige generaties
Bodemvitaliteit verbetert
Waterkwaliteit verbetert
Meerlaagsveiligheid
Circulair en energietransitie
Partnerschap “We richten ons zoveel mogelijk integraal op de totale opgave in het gebied, en vliegen die niet alleen aan vanuit onze primaire taken. Als gelijkwaardige partners zitten we aan tafel met medeoverheden en onze maatschappelijke partners.”[2]

Dit betekent primair dat de inrichting van het water- en bodemsysteem een goede basis is voor een duurzame zoetwaterbalans in heel Fryslân. In de Blauwe Omgevingsvisie (BOVI) en Blauwe drager verkennen provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân dit eindbeeld. Gezamenlijk vormen deze documenten Fryslân klimaatbestendig 2050+: de toekomstvisie op een klimaatbestendige inrichting van Fryslân voor 2050 en verder, waarbij water en bodem sturend zijn.

2. Gelderland

De provincie Gelderland heeft een visie ontwikkeld onder de naam “Water en Bodem Sturend” (WBS). Deze visie richt zich op een duurzame en toekomstbestendige aanpak van water- en bodembeheer. Hier zijn enkele kernpunten van deze visie:

Niet afwentelen: Problemen niet doorschuiven naar toekomstige generaties of andere gebieden.
Rekening houden met extremen: Omgaan met wateroverlast, droogte en bodemverontreiniging in samenhang.
Meerlaagsveiligheid: Integrale aanpak voor een veilige leefomgeving.
Minder afdekken en vergraven: Beperken van bodembewerking en verontreiniging.
Transparante verantwoording: Keuzes en overwegingen duidelijk uitleggen.

Deze visie is een belangrijke pijler voor het programma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland en wordt in samenwerking met waterschappen en andere partners verder uitgewerkt. Inmiddels is een conceptversie van dit programma opgesteld.

3.Zuid-Holland

Het ‘Water en Bodem Sturend’-beleid wordt geïntegreerd in het ZH-PLG (Programma Landelijk Gebied, thema 2).[3] Dit programma loopt parallel met de Nationale Omgevingsvisie Extra (NOVEX) en de herziening van het provinciale omgevingsbeleid. De belangrijkste water- en bodemuitdagingen in Zuid-Holland zijn: verzilting, bodemdaling en het risico op overstromingen. De provincie heeft de rol om samen met medeoverheden en gebiedspartners maatregelen uit te werken voor de landelijke doelen.

Deze doelen worden regio-specifiek gemaakt. De provincie maakt onderscheid tussen een kortetermijn- en langetermijnaanpak. De zeer korte termijn richt zich op het creëren van stikstofruimte waarbij niet alleen gekeken wordt naar de landbouwsector. Direct daarna vragen natuur en klimaat om een integrale blik op de toekomst.

De provincie werkt al langere tijd aan de doelen op natuur, water, stikstof en klimaat. Er zijn al veel lopende samenwerkingen en gebiedsprocessen waarin nu al daaraan uitwerking wordt gegeven. Het ZH-PLG is dus geen start van het werken aan de doelen op natuur, water, stikstof en klimaat. Het grootste verschil is dat de doelen nu in één programma worden ondergebracht. Omdat het landschap in Zuid-Holland zo verschillend is, hebben zijn voor het ZH-PL drie kerngebieden aangewezen: Veenweiden, Kust en Duinen, Zuid-Hollandse delta. [4]

Conclusie

De drie provincies hebben of zijn bezig met de uitwerking van ‘Water en bodem sturend in de ruimtelijke inrichting.’ Friesland heeft inmiddels een visie opgesteld. Zuid-Holland en Gelderland zijn hiermee nog bezig, waar dit thema onderdeel van wordt, is van het programma Landelijke Gebieden. Bij Gelderland lijkt de “huidige beleidsprioriteit bij onderwerpen te liggen die nationale financiering en wettelijke aandacht krijgen, zoals stikstofreductie en natuurverbetering volgens de Wet Natuurbescherming. Dit heeft tot gevolg dat andere aspecten van het ‘Nationaal Programma Landelijk Gebied’ (NPLG) momenteel op de lange baan zijn geschoven.”[5] De drie provincies hebben een integrale benadering en werken nauw samen met andere partners (gemeenten, waterschappen).

Literatuur