Bodem

Nieuwe ZZS-lijst: Benzeen en formaldehyde opnieuw in de spotlight

dinsdag 11 november 2025

Op 16 oktober 2025 heeft het RIVM de lijst met Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) opnieuw uitgebreid.[1] Deze stoffen zijn gevaarlijk voor mens en milieu, omdat ze kankerverwekkend kunnen zijn, de voortplanting kunnen verstoren of zich ophopen in de voedselketen. Voorbeelden zijn lood, koper en benzeen. Het beleid in Nederland is erop gericht deze stoffen zoveel mogelijk uit de leefomgeving te weren. Bedrijven die ermee werken zijn verplicht te zoeken naar minder schadelijke alternatieven of, als dat niet kan, de uitstoot tot een minimum te beperken.

Nieuwe toevoegingen

In de update van oktober zijn vijf nieuwe stoffen toegevoegd, waaronder varianten van benzeen en formaldehyde.  Hoewel deze vaak in laboratoria worden gebruikt voor onderzoek, zijn hun basisstoffen al langer bekend en veel toegepast in producten, die we dagelijks tegenkomen.

  • (13C6)benzeen en benzeen‑13C6‑d6: Zij worden vooral ingezet in laboratoria als oplosmiddel of tracer bij analyses zoals massaspectrometrie en NMR. Benzeen zelf is een belangrijke grondstof voor kunststoffen, smeermiddelen, verf en kleurstoffen.
  • (2H)formaldehyde, formaldehyde‑13C en formaldehyde‑d2‑13C: Deze varianten worden gebruikt in onderzoek en productontwikkeling. Hun basisstof formaldehyde komt veel breder voor: in bouwmaterialen (spaanplaat, MDF, isolatie), lijmen en verven, cosmetica en schoonmaakmiddelen, en in de textielindustrie om stoffen kreukvrij te maken.

Vijf nieuwe stoffen op de ZZS‑lijst (16 oktober 2025)

Gevolgen voor gezondheid en milieu

De gevolgen van blootstelling zijn ernstig. Benzeen kan bij langdurige blootstelling leiden tot leukemie. Formaldehyde veroorzaakt irritaties aan ogen en luchtwegen en is eveneens kankerverwekkend. Beide stoffen kunnen zich ophopen in het milieu en via de voedselketen uiteindelijk mensen bereiken. Naast inademing speelt ook huidcontact een belangrijke rol. Dampen of direct contact kunnen schadelijke stoffen via de huid het lichaam binnenbrengen, wat kan leiden tot huidaandoeningen of opname van toxische stoffen in het bloed.

Huidblootstelling onderbelicht

De nieuwe ZZS‑lijst benadrukt dat stoffen als benzeen en formaldehyde, ondanks hun brede toepassing, aanzienlijke risico’s vormen. Voor medewerkers betekent dit dat ze alert moeten blijven op de aanwezigheid van deze stoffen in producten en processen. Vervanging waar mogelijk, strikte beperking van uitstoot en goede bescherming van medewerkers zijn essentieel. Vooral huidblootstelling verdient meer aandacht: het is een vaak onderschat risico dat we actief moeten meenemen in onze veiligheidsaanpak.

 

Literatuur:

[1] https://itis.nl/hse-solutions/nieuwe-zeer-zorgwekkende-stoffen-lijst-beschikbaar-per-16-oktober-2025/

 

naar nieuwsoverzicht