Wees als ambtenaar alert op termijn van voorkeursrecht

Naast een aantal zaken waarbij appelanten geen belanghebbende blijken te zijn, zijn er in 2023 twee zaken die er uit springen. Dat is een zaak in Oisterwijk over de samenloop van voorkeursrecht en een anterieure overeenkomst. Tevens was er een zaak in Eindhoven waarbij o.a. de financiële economische uitvoerbaarheid als criterium aan de orde kwam om het voorkeursrecht niet te vestigen. Hier is de Afdeling duidelijk in: het speelt geen rol. Op de zaak van de anterieure overeenkomst gaan we verder in.

Voorkeursrecht drie jaar
Bij besluit van 2 juli 2020 heeft de gemeenteraad van Oisterwijk een voorkeursrecht gevestigd op de percelen van woningbouwlocatie Pannenschuur VI voor een periode van drie jaar. De gemeente wil een nieuwe woonwijk bouwen op de gronden aan de overkant van de weg waar een melkveehouderij gevestigd is.

In verband met geurhinder moet een stal van de melkveehouder worden verplaatst naar een ander perceel. Daarover hebben de eigenaar van deze melkveehouderij en de gemeente een overeenkomst gesloten in 2018.

Om te voorkomen dat deze gronden aan derden worden verkocht, heeft de raad dus op 2 juli 2020 het voorkeursrecht gevestigd op onder meer de percelen van de melkveehouder. De agrariër moet de gronden in dat geval eerst aan de gemeente aanbieden, voordat hij die aan derden kan verkopen.

Anterieure overeenkomst gaat voor voorkeursrecht?

De tegenpartij is het daar niet mee eens en de rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft door een besluit (1 juni 2023) de tegenpartij gelijk gegeven. Zij heeft het besluit op bezwaar (van de gemeente) vernietigd en het raadsbesluit van 2 juli 2020 herroepen in verband met de in 2018 gesloten overeenkomst. Het voorkeursrecht doorkruist deze overeenkomst volgens de rechtbank.

Op 29 juni 2023 had de raad inmiddels de Structuurvisie Pannenschuur VI vastgesteld. Daardoor was het voorkeursrecht met drie jaar verlengd tot 2026. De raad verzocht de voorzieningenrechter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in ieder geval om de uitspraak te schorsen, totdat in hoger beroep in een bodemprocedure is beslist. De raad krijgt gelijk. Daarbij stelt ze bovendien de vraag of het standpunt van de rechtbank wel stand houdt. Er zijn namelijk geen precedenten in verband met vestigen voorkeursrecht en anterieure overeenkomsten en het volkshuisvestingbelang weegt waarschijnlijk zwaarder dan het individuele belang van de agrariër om de gronden te kunnen verkopen. Wordt vervolgd.

Conclusie

Bij het voorkeursrecht weegt -uiteraard- algemeen belang zwaarder dan individueel belang en financiële en economische haalbaarheid spelen geen rol.