Planeconomie & Vastgoedrecht

Uitkopen veehouderijen voor stikstof: mogelijke gevolgen voor de grondexploitatie

dinsdag 4 oktober 2022

Op 3 oktober kwam  het Planbureau voor de leefomgeving met een onderzoek “BEËINDIGEN VAN VEEHOUDERIJEN; Lessen uit 25 jaar beëindigingsregelingen” [1]. Het is een kritische analyse van de voorgenomen regeling voor het uitkopen van boeren met het doel om tot stikstofreductie te komen. Het rapport gaat ook in op een aantal varianten. Op pagina 5 van het rapport staat een zinsnede die zeker vragen op roept als het gaat om de grondexploitatie en de gebiedsexploitatie. Uiteraard moeten we nog even wachten op Commissie Remkes.

 


[1] https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/pbl-2022-beeindigen-van...

Pagina 5 van het rapport stelt “Tegelijkertijd heeft het kabinet echter ook de ambitie om perspectief te bieden aan blijvende veehouders via innovatiesubsidies en afwaardering van grond. Dat biedt veehouders kansen om het bedrijf toekomstbestendig te maken, en maakt stoppen weer relatief minder aantrekkelijk. Verder zou het actiever sturen op natuurlijk verloop in de veehouderij een middenweg kunnen bieden tussen vrijwilligheid en dwang; bijvoorbeeld door nabij specifieke natuurgebieden, waar uit de natuurdoelanalyses blijkt dat er een urgente opgave ligt, beperkingen te leggen op de vrije verhandelbaarheid van veehouderijen of onderdelen daarvan. Er zijn dus meer sturingsmogelijkheden voor een effectieve beleidsmix dan het aan de ene kant aantrekkelijk maken van beëindigingsregelingen of het aan de andere kant zoeken naar dwang via instrumenten zoals onteigening of het intrekken van vergunningen.”

Afwaardering

De afwaardering van grond gaat om het herbestemmen van stukken grond.  De ministers willen brede beekdalen inrichten waar de landbouw extensiveert of vertrekt. In die zones moet verschraling van de ondergrond plaatsvinden, door natuurinclusief, extensief graslandbeheer – door boeren of natuurbeheerders. De financiering zou uit het ‘stikstof budget’ moeten komen. Interessant is dat dit ook kan met de Verplichte Financiële bijdrage die als kostenverhaals instrument wordt genoemd (art 13.23 en 13.24 OW eb OB).  Waar ligt de keuze? Ook zou hier nadeelcompensatie aan de orde kunnen zijn. Dit maakt het nog complexer.

Actiever sturen op natuurlijk verloop

Actiever sturen op het natuurlijk verloop zou er dus toe kunnen leiden dat er beperkingen komen voor vrije verhandelbaarheid van (delen van) veehouderijen.  Er kan hier sprake zijn van nadeelcompensatie[2]. Soms kan een deel van die kosten drukken op de grondexploitatie. Onder de OW wordt dit nog boeiender omdat de (in)directe schade pas in rekening gebracht mag worden als maatregelen worden uitgevoerd. De grondexploitatie gaat een langere doorlooptijd krijgen.

Onteigening

Nu er budget beschikbaar komt doet zich de vraag voor of in het geval van een rood/groene of blauwe  ontwikkeling de kosten voor de onteigening ten laste van de grondexploitatie moeten blijven komen, omdat er andere dekkingsmiddelen aanwezig zijn. Een andere optie is dat de inbrengwaarde taxatie tot een ander bedrag leidt. Uiteraard genereren woningen of bedrijven weer nieuwe uitstoot; maar dat kan wel beduidend minder zijn.   

Als er sprake is van onteigening zal dat niet tot langere procedures leiden dan dat er anderszins onteigend zou worden. Mogelijk dat alleen -vanuit de gemeente gezien- niet sneller tot een minnelijke regeling gekomen zal worden, omdat er andere gelden beschikbaar zijn.

Extern salderen

Niet genoemd in het stuk, maar het komt wel voor: extern salderen. Bijvoorbeeld voor het Bedrijvenpark Moerdijk gebeurt dit en heeft de toets van de Afdeling doorstaan. Dat betekent natuurlijk wel meer kosten in de grondexploitatie.

 


[2] https://www.eerstekamer.nl/behandeling/20210122/memorie_van_antwoord_2/d...