Onderzoek naar het ontwikkelen van verontreinigde locaties

Kun je het onderzoek kort omschrijven in je eigen woorden?

In Nederland hebben we nog heel veel terreinen, zeker in stedelijk gebied, waar nog bodemverontreiniging aanwezig is. Deze bodemverontreiniging is niet schadelijk voor de veiligheid omdat er maatregelen zijn genomen die de verontreiniging op zijn plek houden. Alleen door die verontreiniging zit op die terreinen een beperking, of men denkt dat er een beperking op zit. Hierdoor komen dit soort terreinen moeilijk tot ontwikkeling voor nieuwe functies . Dit is extra jammer in deze tijd omdat we veel ruimte nodig hebben voor de energietransitie, klimaatadaptatie en voor verstedelijking. Wat we met dit onderzoek willen doen is ontwikkelstrategieën samenstellen waarmee we dit soort terreinen makkelijker kunnen gaan gebruiken voor de eerder genoemde functies. Onderliggend is dat we de wereld van de bodemprofessional willen koppelen aan de wereld van de projectontwikkelaars, stedenbouwkundigen.

Hoe ben je op het idee gekomen om dit onderzoek te gaan doen?

Is niet alleen mijn idee maar van een klein projectgroepje. In 2018 zijn we gestart vanuit het Uitvoeringsprogramma Bodem Ondergrond – een samenwerking van overheden. We zijn toen al van start gegaan met de vraagstukken rondom gesaneerde locaties en de oorzaken waarom er mee wordt mee wordt gedaan . Dit programma stopte eind 2020, maar enkele partijen, waaronder ik, wilden er toch mee doorgaan. Wij zagen kansen welke niet benut werden. Vraagstukken rondom verontreiniging bleven liggen. Rijkswaterstaat Bodemplus, Bodembeheer Nederland en dus ook Saxion hogeschool waar ik bij hoor, zijn toen verder gegaan. Vanuit Saxion hogeschool willen we ons richten op de ontwikkelkant.

Wat verwacht jezelf van dit onderzoek?

Ik verwacht drie dingen: dat we echt kunnen laten zien wat de potentie is van dit soort locaties voor de verschillende opgaves, met concrete voorbeelden. Dat we strategieën en werkwijze kunnen laten zien die vanuit de ontwikkelwereld komen en die er echt toe doen. Als laatste dat we ontwikkelaars en bodemprofessionals echt veel meer bij elkaar kunnen brengen. Ze vinden elkaar nu maar lastig.

We zijn ondertussen in 2025 in de ideale wereld hoe is de situatie dan mbt jullie onderzoek?

Dan hebben we diverse verontreinigde locaties die door ontwikkelaars en bodemprofessionals verder ontwikkeld worden. We gaan veel beter gebruik maken van deze locaties en niet alleen in de stedelijke gebieden. Dit gaat ons lukken! Ons onderzoek is mislukt als er over 2 jaar door niemand over geschreven gaat worden.

Waarom is dit onderzoek nodig er is toch juist hele veel behoefte aan ruimte in Nederland? Waarom wordt dit niet door de markt opgepakt?

Dit komt door meerdere factoren. Veel projectterreinen zijn minder bekend. Plekken op hoogstedelijke locaties, zoals bij station Amersfoort, waar de gronddruk hoog is, komen wel tot ontwikkeling dat is geen probleem. Maar bij veel andere terreinen zijn de plekken vaak meer onbekend. Bodemafdelingen binnen de gemeente , hebben vaak weinig connectie met de afdelingen welke zich bezighouden met gebiedsontwikkeling. Ook zijn het vaak oude terreinen met een negatief imago en daardoor onaantrekkelijk. Het zijn een soort ‘black boxen’, onaantrekkelijk, moet vooral gewoon op zijn plek blijven. Bestuurders branden zich er liever niet aan. Wat verder speelt is dat het beheer van deze locaties vaak goed geregeld is. Hierdoor ontbreekt het aan een prikkel om er iets mee te gaan doen.  Jaarlijks komt er wat geld binnen, en ze vinden het wel prima zo. Wat verder ook opvalt is dat het lastig, vrijwel onmogelijk is om een complete lijst te krijgen van alle locaties. Zelfs per gemeente is er niet zo’n lijst. Komt omdat veel bij verschillende afdelingen zit. Het is ons niet gelukt om overkoepelende complete lijsten te maken van deze locaties.

Hoe komt het dat er geen complete lijsten zijn? Wie zijn verantwoordelijkheid is dat?

Ik denk dat dit komt omdat veel locaties door verschillende regelgevingen tot stand zijn gekomen en vaak door mensen die ondertussen al met pensioen zijn. En kennelijk ontbreekt het dus aan urgentie om hier iets mee te doen. Het is dan ook een prioriteringsvraagstuk. Veel bodemafdelingen hebben enorme bezuinigingen doorgevoerd bij gemeentes dus er zijn te weinig mensen die wat kunnen doen. Kennis is weggevloeid.

Waarom zijn er zoveel bezuinigingen op het gebied van bodem binnen gemeenten?

Vanaf de jaren 80 is er een gigantische start gemaakt met saneringen. Vanaf begin deze eeuw had men het idee van we zijn er wel klaar mee. Gezondheidsrisico’s waren afgedekt, aandacht verslapte en daarom ook de middelen om bijvoorbeeld kennis te blijven ontwikkelen en expertise binnen gemeenten in stand te houden. Vanaf 2008 ongeveer moest er ook veel bezuinigd worden en door deze bezuinigingen is gewoon de kennis weg gesaneerd. De professionals zijn andere dingen gaan doen.

Tot slot wanneer zal dit onderzoek van start gaan?

Als de financiering rond is hopen wij in januari 2023 te kunnen starten. Maar er lopen nu al kleine initiatieven onder studenten, dus eigenlijk zijn wij al gestart.