Ministerie hield kritisch rapport over RO-beleid tegen

Dat blijkt uit uit onderzoek van het NRC naar de rapportage De borging van nationale ruimtelijke belangen uit augustus 2018. De ILT heeft het stuk na aandringen van NRC onlangs vrijgegeven.

Het rapport concludeert op basis van zes jaar inspectieonderzoek, analyse van honderden bestemmingsplannen, diepte-interviews en verordeningen dat nationale ruimtelijke belangen vaak „in de knel komen” door de decentralisatie van de ruimtelijke ordening. En daarmee dat „het systeem van ruimtelijke ordening op punten onvoldoende werkt”.

Zo blijken lagere overheden onvoldoende in staat om veiligheidszones rond de opslag van explosief materiaal te bewaken, evenals geluidszones rond militaire vliegvelden. Ook hebben gemeenten te weinig oog voor het dichtslibben van landelijke vaarwegen, het behoud van erfgoed, het verrommelen van het landschap en natuurcompensatie bij grote infrastructurele projecten.

De inspecteurs van de ILT wilden het kritische rapport graag delen met de Tweede Kamer en met minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66), die verantwoordelijk is voor ruimtelijke ontwikkeling. Maar volgens bronnen van NRC botsten inspectie en ambtenaren van Binnenlandse Zaken over de inhoud.

Omgebogen conclusies

Na het lezen van het concept-jaarverslag van de ILT, met de kritische conclusies, liet het ministerie de ILT weten niet om de rapportage te hebben gevraagd. Het rapport werd niet gepubliceerd, maar aangemerkt als een ‘intern document’.

Binnenlandse Zaken ging vervolgens niet akkoord met een tekstvoorstel voor het jaarverslag over 2018 van de ILT, waarin de kritische conclusies van het rapport waren opgenomen. In plaats daarvan meldt het jaarverslag één alinea dat „de feitelijke inpassing” van landelijke belangen „voldoende” is. De inspectie liet hierbij volgens een intern document meewegen dat het in onderhandeling was met Binnenlandse Zaken over een uitbreiding van haar budget.

Op de werkvloer leidden de omgebogen conclusies tot onrust. Inspectiemedewerkers klaagden intern dat hun werk teniet werd gedaan. Ook vonden ze dat de Kamer werd misleid en dat de onafhankelijkheid van de inspectie onder druk kwam te staan.

Eén reden waarom het rapport het ministerie slecht uitkwam, is de stroeve gang van zaken rond de nieuwe Omgevingswet, die per 1 januari 2021 wordt ingevoerd. Dinsdag stemt de Eerste Kamer over de invoering van de wet, het sluitstuk van het jarenlang afstoten van taken rond ruimtelijke ordening door het Rijk.

De inspectie zegt in een reactie dat het rapport niet werd gepubliceerd omdat het ging over een „goeddeels achterhaalde” periode. Dat de conclusies onjuist in het jaarverslag staan, is omdat „de formulering dermate is ingedikt dat nuances zijn weggevallen en er zodoende geen recht meer wordt gedaan aan het hele stuk”.

Bron: NRC