Longread: drugsafval van dumping naar jumping (aanpak)

Vergoeding

De grondeigenaar is verantwoordelijk voor het opruimen van synthetisch drugsafval. Daar kan men een subsidie voor aanvragen. Particulieren, boeren en Staatsbosbeheer krijgen dan alle kosten terug, tot een maximum van € 200.000. Gemeenten en waterschappen ontvangen slechts een deel van de opruimkosten terug. Wat het extra lastig maakt is dat het gezondheidsrisico van zo’n locatie lang niet altijd spoed vereist en volledig afgegraven; terwijl de gemeenten dit wel zouden willen. Vervolgens hebben de omgevingsdiensten geen opdracht en dus geen geld voor de begeleiding. Veel gedoe over geld dus, met als gevolg: vertraging.  

Overzicht

Landelijk neemt het aantal drugsafvaldumpingen nog altijd toe. Limburg was daarbij koploper, al loopt het aantal dumplocaties de laatste twee jaar voorzichtig terug. Vorig jaar werd er op 30 locaties drugsafval gedumpt, twee jaar eerder was dat met 61 locaties nog twee keer zoveel. Het probleem is daarmee niet verdwenen. Het aantal productie- en opslaglocaties dat ontmanteld werd, nam juist wel toe.

Noord-Brabant

Vooral de provincie Noord-Brabant springt eruit. Momenteel zijn daar vijf gebieden waar schoonmaakoperaties lopen. Dit gaat jaren duren en de kosten ervan bedragen zo’n € 5 miljoen. Behalve voor ‘klassieke’ dumpingen van drugsafval als xtc, coke en crystal meth, worden steeds meer kosten gemaakt voor het opruimen en afvoeren van lachgascilinders. Deze laat men meestal achter bij parkeerplaatsen. De schade kan flink oplopen, vooral als de gedumpte vaten gaan lekken. Als schadelijke stoffen in de bodem sijpelen, is het niet alleen slecht voor de gewassen, maar wordt mogelijk ook het grondwater vervuild. Dat kan betekenen dat in het slechtste geval gewassen moeten worden vernietigd en een dure bodemsanering nodig is. Dan ontstaan hoge kosten.[2]

1. Halsteren

Een voorbeeld van een grote klus in Noord-Brabant is het schoonmaken van een enorme drugsput bij Halsteren. Deze klus gaat volgend jaar verder met het zuiveren van grondwater. Dat gebeurt door het gebied te bemalen en het water vervolgens via een zuiveringsinstallatie te reinigen, zodat het ‘schoon’ terug de natuur in kan.

Dat zuiveren moest al eerder gebeuren, maar de grond rondom het voormalige cocaïne-lab bleek ernstiger vervuild dan gedacht. Het is een nieuw hoofdstuk in de grondige saneringsoperatie waarmee vorig jaar in de bossen van Halsteren is begonnen. Begin dit jaar is het gebied langs de A4 metersdiep afgegraven. De door drugsafval vervuilde grond is met tientallen vrachtwagens afgevoerd en schoongemaakt. De bodem bleek ernstiger vervuild dan vooraf werd aangenomen. Mede daarom lag de sanering van het gebied enige tijd stil. Inmiddels ligt er een nieuw plan van aanpak. ,,Je weet pas waar je voor staat als je daadwerkelijk begint met graven”, aldus een woordvoerder van de provincie[3].

2. Baarle-Nassau

Een andere vorm van drugsdumping, die aandacht trok, was uitgereden mest met drugsafval. Mogelijk waren de boereneigenaren daarvan op de hoogte, omdat er aanwijzingen waren dat mogelijk meer akkers verontreinigd waren. In totaal zijn twintig akkers in Baarle-Nassau onderzocht. Uit monsters bleek dat drie van de twintig akkers vervuild zijn met methamfetamine.[4] Diverse studies geven volgens de regering aan dat er nog veel onbekend is over het risico van drugsafval op de voedselveiligheid en het wordt aanbevolen om nadere studies hiernaar te doen met zogenaamde stofgedragsstudies. “Ons zijn geen concrete gevallen bekend van besmetting of schade aan de voedselketen als gevolg van drugsdumpingen.” [5]      

Limburg
In het noorden van deze provincie zijn ook veel meldingen van drugsafvaldumpingen. Dat onder andere het geval in het buitengebied van de gemeente Venlo. Het afval belandde voornamelijk aan bosranden, maar ook boeren in de buitengebieden zien de laatste jaren steeds vaker drugsafval op hun grond belanden.

1. Eijsden-Margraten

Een grote klus van het schoonmaken is de dumping bij Eijsden-Margraten. Begin juni werd er in het natuurgebied bij Groeve 't Rooth bij Eijsden-Margraten een grote hoeveelheid drugsafval gevonden. Het ging om grote containers die uit een busje waren gegooid. Ze raakten beschadigd, waardoor een zeer grote hoeveelheid vloeistof in de bodem terecht kwam. Een gespecialiseerd bedrijf ruimde de vaten op en moest vervolgens zeker 750 kuub grond afgraven en aanvullen.

De vaten werden direct opgeruimd en de saneringswerkzaamheden duurden bijna veertien dagen. Het was een slecht bereikbaar gebied om de verontreinigde grond weg te halen. De kosten voor de hele operatie waren ruim € 400.000. Ongeveer de helft daarvan kwam voor rekening van de eigenaar van de grond: de gemeente. De rest werd aangevuld met subsidie van het Rijk.

Oplossingsrichting

De Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) pleit voor een 'vliegende brigade': een algemeen telefoonnummer dat boeren direct kunnen bellen als ze afvaldumpingen ontdekken. Op die manier denkt de LLTB dat sneller actie kan worden ondernomen.[6]

Verder wordt in Gelderland gewerkt aan een protocol om de problemen aan te pakken. Daar heeft adviesbureau TTE opdracht voor gekregen. Dit protocol moet nog door een aantal stakeholders worden becommentarieerd. Het is eigenlijk een handelingskader. Daarbij is het de bedoeling, om -als het niet nodig is- meer te doen dan noodzakelijk. Dit om de kosten te beperken. Veelal blijkt er namelijk geen sprake te zijn van acute volksgezondheidsproblemen.

Literatuur

[1] https://www.gva.be/cnt/dmf20241213_92266461

[2] https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2750543/drugsafvaldumpingen-op-landbouwgrond-wie-draait-ervoor-op

[3] https://www.gelderlander.nl/brabant/schoonmaken-van-enorme-drugsput-bij-halsteren-gaat-volgend-jaar-verder-met-zuiveren-van-grondwater~aef395ea/

[4] Mest met drugsafval uitgereden op akkers in Baarle-Nassau, drie boeren verhoord | Baarle-Nassau | bndestem.nl

[5] 15 oktober 2024  Antwoorden Kamervragen over het bericht mest met drugsafval uitgereden https://open.overheid.nl/documenten/dpc-babf50ef95c1f705ff974fc9c3c46c141d6b9c2f/pdf

[6] https://www.l1nieuws.nl/nieuws/2807936/natuurgebieden-volgestort-met-drugsafval-kosten-lopen-in-de-miljoenen