Kunnen we wel samenwerken op het gebied van grondwater?

De provincies zijn bezig met het verplichte regionale waterprogramma en de omgevingsverordening. De gemeenten krijgen de zeggenschap op wat zo mooi heet ‘de fysieke leefomgeving’ waar bodem en grondwater onderdeel van is. En de waterschappen krijgen een meer beheersmatige rol bij bijvoorbeeld onttrekkingen en lozingen waarbij overheveling van verontreiniging moet worden tegengegaan.

De grootste uitdaging ligt er voor de kleinere gemeenten. Zij krijgen echt een nieuwe rol op gebied van bodem en grondwaterkwaliteit. Het belang zit hier vooral aan de kant van de benutting zoals bij bouw en de energietransitie door het leggen van leidingen en bodemenergiesystemen. Deze initiatieven komen in aanraking met grondwater, wat enerzijds benut wordt maar waarbij ook kansen liggen om de kwaliteit te verbeteren via een bronaanpak voor een betere bescherming op de langere termijn.

Je zou zeggen dat provincies en gemeenten elkaar wel vinden bij de uitgangspunten van beleid en bijbehorende regelgeving. Denk eens aan de omgevingsvisies die beide partijen moeten opstellen. Echter blijkt het nog een hele puzzel om goed samen te werken vanuit het gezamenlijk belang.

Bij veel gemeenten ontbreekt het aan de juiste kennis, die in veel gevallen moet worden ingekocht. En geld is altijd lastig, helemaal omdat er nog geen helder zicht is op het beschikbare budget vanuit het Rijk. Ik hoorde laatst een bestuurder zeggen: ‘zonder knaken geen taken’. En dat is de realiteit.

Daarnaast zijn provincies intern bezig met het opstellen van grondwaterbeleid onder de Omgevingswet. Het is nog een uitdaging om op tijd gereed te zijn. De waterschappen hebben ondanks de waterwet ook nog geen lange geschiedenis op het beheer van de grondwaterkwaliteit en hebben hier nog veel vragen over. Ook hier mist wederom kennis.

Is er dan helemaal geen perspectief op een goede samenwerking op het grondwater? Er zijn gelukkig ook diverse goede voorbeelden via het gebiedsgericht grondwaterbeheer en de gebiedsdossiers waar goed en innovatief wordt samengewerkt in de geest van de Omgevingswet. Toch is het zaak om het kennisniveau zo snel mogelijk op te krikken zodat we echt aan de slag kunnen.

De diffuse problematiek van nieuwe opkomende stoffen waaronder PFAS, de medicijnresten en de grondwaterproblematiek vanuit de landbouw moeten we het hoofd bieden. Vanuit die problematiek pleit ik voor een meer programmatische aanpak mede ondersteund vanuit het Rijk als systeemverantwoordelijke en vanuit ons landelijk economische belang voor een goede grondwaterkwaliteit.

En dan hebben we het nog een over de concreet veranderende regels gehad… Welke nieuwe regels gelden er voor jou? Hoe zit dat met lozingen? Onttrekkingen? Drinkwaterkwaliteit? Meer over de nieuwe kaders die de invoering van de Omgevingswet met zich meebrengt bespreek ik op 7 juni in het kosteloze webinar Grondwater in de Omgevingswet. Meer informatie vind je hier.

Peter Rood