Groot dilemma voor gebiedsontwikkelaars van warmte

Dennis heeft een uitgebreide studie gemaakt over hoe de overheid keuze vrijheid inbouwt bij het tot stand brengen van warmtenetten. Die keuze zit in de producenten van de warmte, waarbij wel een infrastructuur aanwezig is. Dennis geeft echter aan dat die keuze niet alleen gemaakt kan worden als er gekeken wordt naar het warmtenet en de betreffende afnemers in een gebied zelf, maar ook van vele factoren uit de omgeving, zoals de beleidskeuzes van de gemeente in het warmteplan. In een uitgebreid artikel in gebiedsontwikkeling.nu gaat hij hier nog verder op in en verbreed de vraag van de warmtenetten naar de gehele warmtevoorziening in een gebied.  

Vrij vertaald en aangevuld geeft Dennis in het artikel in Gebiedsontwikkeling.nu drie adviezen:

• Bekijk wat de impact is van een systeem voor de bewoners en bedrijven, voor nu en in de toekomst. Dat is niet in het projectgebied zelf maar ook in de omgeving. Wellicht zitten jouw bewoners er warmpjes bij, maar laat je de wijken in de omgeving in de kou staan. Kijk niet alleen naar het nu, maar ook naar toekomstige technische en ruimtelijke ontwikkelingen.
• Kies vooral no-regret maatregelen, waarbij meerdere keuzes open blijven. Bij een warmtenet klemt dat des te meer, omdat de investeringen groot zijn en weinig flexibel. Zoek het dan vooral in de aansluitmogelijkheden van meerdere partijen, ruimte in de ondergrond en adaptieve mogelijkheden of zorg wellicht juist voor onmogelijkheden. Dat zal hier en daar conflicten opleveren met de ACM die keuze vrijheid vraagt.
• Maak de keuze veerkrachtig in de zin dat toekomstige externe ontwikkelingen toch zijn op te vangen. Dan gaat de geopolitiek, wegvallen van warmtebronnen, consumenten die niet meer willen aansluiten op netten en volkomen autarkische ontwikkelingen. Hier zal vooral de businesscase op in moeten spelen. Heb dus een plan B, C, D en E. Dat kan dus betekenen vergroting van het net als consumenten wegvallen, vragen van hogere vergoedingen dan noodzakelijk voor toekomstige omschakeling naar andere bronnen, beperking van afschrijvingstermijnen, maar ook om juridisch instrumentarium in te zetten dat er voor zorgt dat er betaald blijft worden in het belang van alle afnemers in een gebied.

Ik zou er nog twee aan toe willen voegen:

• Begin ook eerst eens met een som met scenario’s met verschillende uitgangspunten en binnen verschillende juridische kaders en kijk dan naar wat er uitkomt en beheersbaar is.
• Begin met een netwerk analyse en zoek naar het kritieke pad. Zoek vooral naar de wicked-problems en pak die eerst aan.

Een derde advies zou nog zijn; begin niet met de juridische beperkingen van dit moment. Het beperkt je enorm in je denkraam. Voor vele is er wel een weg om ze ‘te omzeilen”. Houd wel rekening met de grote maatschappelijke trends die uiteindelijk vertaald worden in regelgeving. Dergelijke seinen negeren, maakt je maatschappelijk minder aanvaardbaar en zal op termijn je plan inclusief business case om zeep helpen.

Ir Nico Harkes MRICS/directeur Scobe Academy

Bronnen: D. Allard 2021. Keuze in Warmte: Verkennend onderzoek naar de noodzakelijkheid van keuzevrijheid tussen leveranciers bij warmtenetten. https://thesis.eur.nl/pub/60581, gebiedsontwikkeling.nu