Duurzame gebiedsontwikkeling

Controversieel verklaren Wcw en Wgiw: de gemeente kan al best wat

dinsdag 5 september 2023

De nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw) en de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) zijn nog niet controversieel verklaard, maar uiteindelijk beslist de Tweede Kamer. In de wetten zit ook het omstreden besluit over 50% van de netten in publieke handen. Controversieel verklaren is nog steeds onzekerheid en het zal private partijen waarschijnlijk niet tot een ander besluit doen komen. Gemeenten zullen zelf delen moeten ontwikkelen/financieren. Hier zou uiteindelijk niet het probleem moeten zitten, al zal het hier en daar wel schuren met de boekhoudregels.

Ook als de Wgiw er niet komt is er al veel mogelijk met de komst van de Omgevingswet:

  • De gemeente kan de Transitievisie Warmte die ze al verplicht heeft omzetten in een programma. Het Rijk kan echter zonder wettelijk kader van de Wgiw geen instructieregels stellen voor wat betreft inrichting van het programma. Ook de aanpassing van het Besluit kwaliteit leefomgeving kan moeilijk tot stand komen; maar is door een los besluit van de Kamer nog wel te organiseren.
  • De gemeente kan er uiteraard zelfstandig voor kiezen om een bepaalde warmtevoorziening of net te realiseren. Of de businesscase dan rond komt is natuurlijk nog de vraag. Maar er zijn in het verleden wel meer warmtenetten aangelegd waarbij de afname niet zeker was.
  • Verplichte financiële bijdragen ter dekking van de kosten is -ook zonder aansluiting- al mogelijk middels baatbelasting.
  • Natuurlijk conflicteert dit met de verplichte aansluiting van de leveranciers, zolang we nog niet verplicht kunnen afkoppelen. Maar ook hier zou overleg ons verder moeten helpen. Ultimo remedie kan de gemeente een beroep doen op de Transitiewet (als onderdeel van de Crisis en herstelwet) die dit als experiment wel mogelijk maakt. Voor zover bekend is er nog geen gebruik van gemaakt, maar wellicht komt hier verandering in.
  • Ook zouden er in het omgevingsplan al gebodsbepalingen opgenomen kunnen worden om aan te sluiten op alternatieve voorzieningen dan gas. Bij deze regels moet sprake zijn van een redelijke balans tussen het publieke belang dat wordt gediend met de regel en de mate waarin de burger of het eigendom van een burger wordt beperkt. Hieruit volgt dat het evenredigheidsbeginsel en het eigendomsrecht het juridisch kader vormen om de toelaatbaarheid van een gebodsbepaling te beoordelen.
  • Overigens is het individuele spoor van o.a. isoleren wat in de Wgiw zit lastiger af te dwingen.

Dit alles zorgt er wel voor dat er duidelijkheid verschaft moet worden over tarieven, ingroeimodellen en restwaardeberekening. De stad zit niet stil.

Tot slot

Controversieel verklaren van de Wcw en Wgiw betekent niet dat de gemeenten niet door kunnen, maar zonder deze regiewetten wordt het wel een stuk lastiger.

naar nieuwsoverzicht