Bodem en reactieve stikstof

De laatste maanden worden we figuurlijk overspoeld met reactief stikstof. De kranten staan er vol van. Letterlijk gezien worden we al heel lang overspoeld met reactief stikstof. Teveel volgens de normen. Tijd voor een omgevingsgerichte aanpak met een integrale blik, waarbij alle deposities bijdragen aan de reductie. Met als doel het behalen van de klimaatdoelen, zoals het verlagen van de CO2 conform het Klimaatakkoord en het verbeteren van de biodiversiteit. Een lagere reactieve uitstoot zorgt ook voor een betere luchtkwaliteit.

Wat is reactieve stikstof?

Ongeveer 78% van alle lucht om ons heen bestaat uit stikstof. En die is niet schadelijk voor mens en milieu. Echter, er zijn ook verbindingen met stikstof die wel schadelijk zijn bij een te hoge concentratie. Stikstofoxiden en ammoniak zijn van die reactieve stikstoffen. De uitstoot van stikstofoxiden komt met name door het verbranden van brandstoffen, zowel fossiel als biomassa, in energiecentrales, gemotoriseerd verkeer en de industrie. Het komt dus vrij bij het maken van energie, het verkeer en de industrie. De uitstoot van ammoniak is vooral afkomstig van dieren in de veeteelt.

Biodiversiteit

De bovengenoemde reactieve stikstoffen in de lucht komen uiteindelijk weer op de bodem terecht. Dat kan in de vorm van neerslag (natte variant) en opname door planten en de bodem zelf (droge variant). Door deze reactieve stikstoffen wordt de bodem rijker aan voedingsstoffen. Zeldzame planten, die het juist goed doen op een voedselarme bodem in natuurgebieden, verdwijnen daardoor. En ook de dieren die daarvan leven. Zo verslechterd de biodiversiteit en wordt niet bijgedragen aan klimaatdoelen.

Rundveehouderij op rantsoen

De grootste producent van reactieve stikstof vormt de veeteelt en vervolgens is het overgrote deel (58%) van die uitstoot afkomstig van de rundveehouderij. Oplossingen zoals onderstaande kunnen de uitstoot met zeker 25-35% verlagen, aldus adviesbureau NMI in hun factsheet ‘Maatregelen om ammoniakverliezen in de rundveehouderij te beperken’.

Een opsomming:

• Voerspoor: verlaag ruw eiwitgehalte in rantsoen
• Toediening: zodenbemesting en dichtdrukken mestsleuf
• Toediening: diepe mestinjectie
• Toediening: met verdunnen met water voor toediening
• Toediening: mest sproeien met water, kalksuspensie of zuur
• De juiste kunstmestkeuze op het juiste moment
• Aanzuren van mest in de mestput
• Verhoging beweidingsuren
• Aanpassing naar modern stalsysteem

Integraal samenwerken

Het probleem moet niet alleen opgelost worden door de boeren. Er is een integrale samenwerking nodig tussen diverse stakeholders die de gemeentegrenzen overstijgen. Er is een omgevings- cq. gebiedsgerichte aanpak benodigd, waar onder andere boeren, waterbeheerders, gemeenten en provincies in vrijwillige harmonie tot sectorplannen komen en gezamenlijk tot ‘no regret’ investeringen moeten komen. We moeten daarin balanceren of beter gezegd internsalderen binnen een bepaald gebied. Uiteindelijk hebben we allen hetzelfde doel: een fijn leefklimaat voor de mens, herstel van biodiversiteit en het voorkomen van en omgaan met de effecten van klimaatverandering.

Kennis opdoen

De bodem speelt een centralere rol dan ooit tevoren in de maatschappelijke vraagstukken. De Omgevingswet gaat daarvoor ons ook de tools geven. Samen met alle stakeholders zullen we moeten gaan samenwerken om te komen tot klimaatdoelen. Om die reden organiseert Scobe Academy een masterclass hierover.

Bekijk meer informatie op de webpagina Masterclass Bodem; samenwerken om te komen tot klimaatdoelen