Duurzame gebiedsontwikkeling

‘No net land take’: meer dan land, meer innovatie

donderdag 1 juni 2023

Al enige tijd circuleert de stelling dat Europa in 2050 de stelling wil hanteren dat er netto geen bebouwd oppervlak bij mag komen. Bouwen in het weiland mag maar dan zal er elders grond terug gegeven moeten worden aan natuur of landbouw. Dit staat bekend als de ’No Net Land Take’ doelstelling.  

Europees kader

In 2011 wordt door de Europese Commissie voor het eerst over een ‘No Net Land Take’-doelstelling gerept. In een notitie over efficiënt grondstoffengebruik spreekt men zorgen uit over de verslechterende staat en vervuiling van de Europese bodem. Maar wat minder bekend is dat de notitie eigenlijk veel meer gaat over afval tot hulpbron, ecodiensten, bevorderen biodivesiteit, rijkdommen van de zee, milieucompartimenten enz. Bevriezen van het verstedelijkte gebied is maar een klein deel om een gezonde bodem te bereiken. De hele notitie gaat vooral over het omvormen van de economie: meer met minder grondstoffen doen.

Nederlandse reactie

In Nederland is de discussie beperkt tot het netto niet meer bouwen. De reactie is in zijn algemeenheid dat dit in een druk land niet lukt. Zo was te horen op het seminar ‘Stopt Europa de verstedelijking?’ van 24 januari jl. waar onder andere I&W, College van Rijksbouwmeesters en PBL spraken.

Erwin van der Krabben (hoogleraar Vastgoed- en locatieontwikkeling aan de Radboud Universiteit) geeft in een artikel als reactie: “Misschien is het verstandiger maar wél rekening te houden met de mogelijkheid dat de ‘No Net Land Take’-richtlijn een wending zal geven in een ander, zo langzamerhand ongemakkelijk debat over in- of uitbreiding.”  

Jan Fokkema directeur van de Nederlandse Vereniging van Projectontwikkelaars (NEPROM) zag het ook nog niet voor zich. Zuinig zijn met bodem is belangrijk, maar netto niet meer uitbreiden in een sterk verstedelijkt land is niet haalbaar. Opvallend is dat de VNG niet van zich heeft laten horen.

Buitenland kijkt breder

In een studie van Build Europe “No-net-land-take-by-2050-Solving-the-unsolvable” van januari 2022 wordt een overzicht gegeven van een aantal veel creatievere oplossingen in het Verenigd Koningrijk, België, Duitsland en Frankrijk. We noemen enkele voorbeelden:

  • Bepaal per gemeente hoeveel je mag bebouwen en als je rechten niet gebruikt ruil ze uit: je zou dan nu al uitbreidingsruimte moeten claimen;
  • Maak compensatieregels waarbij je mag bouwen als je natuur of bodem kwaliteit compenseert;
  • Maak irreversibele bodembedekkingen reversibel (klimaatadaptatie);
  • Maak hergebruik van gebouwen aantrekkelijker (bijvoorbeeld door belastingvoordelen).

Conclusie

No-net-land-take wordt in Nederland eigenlijk veel te eenzijdig geïnterpreteerd als niet meer bouwen. Er kan echter veel meer om de EU-taakstelling te halen. Zeker als we ontwerpkracht van de Nederlandse planologie verbinden met de doelstelling van de EU-richtlijn.  

 

naar nieuwsoverzicht